ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΒΙΑΣ ΚΑΙ ΝΟΘΕΙΑΣ

29η Οκτωβρίου: Αλλοτε & τώρα

Μια Κυριακή μισό αιώνα νωρίτερα, στις 29 Οκτωβρίου 1961, διενεργούνται εκλογές. Είναι η έκτη φορά μετά τη λήξη του εμφυλίου που οι Έλληνες καλούνται στις κάλπες, σε μια διαδικασία που θα μείνει στην ιστορία ως "εκλογές βίας και νοθείας".

Είχαν προηγηθεί τα αποτελέσματα των εκλογών του Μαΐου του '58 που αποτέλεσαν σοκ για τις συντηρητικές δυνάμεις, αφού η νόμιμη εκπροσώπηση της Αριστεράς, με την Ε.Δ.Α. υπό την ηγεσία του Γιάννη Πασσαλίδη, είχε συγκεντρώσει το 24,42% των ψήφων και είχε αναδειχθεί σε αξιωματική αντιπολίτευση. Εννιά μόλις χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου και μετά από απηνείς διωγμούς η Αριστερά ήταν ακόμα παρούσα και κοινοβουλευτικά ισχυρή. Μάλιστα ο εκλογικός νόμος του '58 αποτέλεσε και την αφορμή της προσωρινής διακοπής της πολιτικής συνεργασίας Κων/νου Καραμανλή και Γεωργίου Ράλλη, καθότι ο τελευταίος είχε προβλέψει την πιθανότητα της εκλογικής ανόδου της Ε.Δ.Α. μέσα από εκείνον τον νόμο.
Το Φθινόπωρο του '61, το κλίμα είναι βαρύ ανάμεσα στην κυβέρνηση και στο παλάτι, με αντικείμενο την επιλογή του υπηρεσιακού πρωθυπουργού, καθώς ο τότε βασιλιάς Παύλος, απορρίπτει την επιθυμία του Καραμανλή (για τον στρατηγό Θρασύβουλο Τσακαλώτο) και επιβάλλει έναν άλλο στρατιωτικό, δικής του επιλογής, τον στρατηγό Κων/νο Δόβα. Ο Καραμανλής εκφράζει τη δυσαρέσκειά του. Πέραν της Ε.Ρ.Ε. και της Ε.Δ.Α. την ψήφο διεκδικούν η νεοσύστατη υπό τον Γ. Παπανδρέου Ένωση Κέντρου και άλλα, μικρότερου εκτοπίσματος, πολιτικά σχήματα.
Σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου σημειώνονται πολλά και σοβαρά επεισόδια τρομοκράτησης της αντιπολίτευσης και κυρίως της Αριστεράς από αστυνομικούς, άνδρες των Τ.Ε.Α., στρατιωτικούς και παρακρατικούς. Η πίεση κλιμακώνεται όσο πλησιάζει η μέρα της αναμέτρησης. Πριν ακόμα από την προκήρυξη των εκλογών, η Ε.Δ.Α. έκανε λόγο για σχέδιο διενέργειας εκλογών, που είχε εκπονηθεί από κρατική υπηρεσία και προέβλεπε ολόκληρη σειρά μέτρων άσκησης ψυχολογικής και σωματικής βίας. Αργότερα έγινε γνωστό και το όνομα: "Περικλής".
Πέραν της βίας όμως, το αποτέλεσμα των εκλογών σφραγίστηκε από ευρύτατη χρήση νοθείας. Οι πληροφορίες σχετικά με τη σχεδίαση, την εφαρμογή, του σχεδίου "Περικλής" είναι πλέον διαθέσιμες, διασταυρωμένες και ασφαλείς. Έτσι η Ε.Ρ.Ε. εξασφάλισε ποσοστό 50,77% και 176 έδρες, η Ε.Κ. 33,7% και 100 έδρες, και η Ε.Δ.Α. (που συμμετείχε στο συνασπισμό Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδας), 14,6% και 24 έδρες. Ήταν οι τελευταίες εκλογές που κέρδισε η Ε.Ρ.Ε.. Το '63 και το '64, η Ένωση Κέντρου θα ανταμοιφθεί μέσα από τον "ανένδοτο" με την λαϊκή προτίμηση, αλλά στη συνέχεια θα περάσουν περισσότερα από 10 χρόνια προκειμένου οι έλληνες να εκλέξουν κυβέρνηση. Έως τον Νοέμβριο του '74, θα μεσολαβήσει η αστάθεια που ξεκινά από το θέρος του '65 και ασφαλώς τα ζοφερά χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας.
Σήμερα, 50 χρόνια μετά τις ψυχροπολεμικές εκείνες εκλογές, η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας κρίσης που δεν έχει μόνον σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις αλλά ακόμα πιο ισχυρές κοινωνικές προεκτάσεις.
Οι προφανώς ανοργάνωτες, μαζικές, σε όλη την επικράτεια αντιδράσεις στην επέτειο του ΟΧΙ, αποτελούν όχι απλά ένα είδος δυσαρέσκειας, αλλά δυσπιστίας απέναντι στην ηγεσία του τόπου. Το αξιοπερίεργο είναι, το "πολυμετοχικό" των διαμαρτυρομένων. Απολιτικοί αγανακτισμένοι, Συνασπιζόμενοι, οπαδοί του "Ηρακλή", του "Ολυμπιακού Βόλου", Χρυσαυγίτες, μέλη του "Δεν πληρώνω", σχεδόν κάθε ιδεολογίας άνθρωποι ενώνουν τις διαμαρτυρίες τους απέναντι σε αυτό που ορίζουν ως ένα αποτυχημένο, διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα. Ακόμα και στα διάφορα μπλογκς και fora αθλητικού περιεχομένου που συνήθως καθυβρίζονται μεταξύ τους, οι οπαδοί των ομάδων, χθες ομοψυχούσαν στο ότι ήταν λογικές και αναμενόμενες οι αντιδράσεις στις παρελάσεις.
Την ίδια στιγμή, υφαίνεται νέο δεκαετές μνημόνιο με σκληρότερα μέτρα για μισθούς, συντάξεις, κοινωνικές παροχές και φόρους. Αυτά φέρνει η απόφαση της Συνόδου Κορυφής για το "κούρεμα" του χρέους, ενώ ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Fitch αναφέρει στην έκθεσή του όπου σχολιάζει τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ: "Η επιβολή απομείωσης του ελληνικού χρέους κατά 50% θα μπορούσε να θεωρηθεί από τον οίκο ως πτωχευτικό γεγονός (default event) με βάση τα κριτήρια μας".
Ταυτόχρονα σχεδόν οι μισοί από τους κορυφαίους αναλυτές, οικονομολόγους και διαχειριστές κεφαλαίων που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση του Reuters εκτιμούν, ότι η συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στην Σύνοδο Κορυφής της Τετάρτης για "κούρεμα" 50% του ελληνικού χρέους, μπορεί να μην είναι αρκετή για να καταστήσει βιώσιμο το χρέος της Ελλάδας και για να διασφαλίσει την σταθερότητα στην Ευρωζώνη.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η πίστη απέναντι στην πολιτική ηγεσία είναι δεδομένο ότι θα δοκιμαστεί, είναι πιθανόν επίσης κάποιοι να επιθυμούν άλλου είδους "ησυχία τάξη ασφάλεια" και το μέλλον δεν προμηνύεται αισιόδοξο.
Στην αδόκιμη ίσως σύγκριση των δύο ημερομηνιών που τις χωρίζει μισός αιώνας, υπάρχουν λίγα κοινά στοιχεία. Οι πρεσβύτεροι, λογικά φρονούν ότι τότε υπήρχαν περισσότερες ελπίδες. Ότι τότε ήταν περισσότερο στο "χέρι μας". Στις μέρες μας, οι ελπίδες, χάνονται ανάμεσα στα σοβαρά σφάλματα του παρελθόντος, την αδυναμία των κυβερνήσεων να πείσουν, το βάρος των χρεών και το τέλος χρόνου που σήμανε τόσο από την ΕΕ όσο και από τις αγορές.

Νικόλας Στ. Ζαλμάς
nikolas@pegasus.gr