Εφιάλτης η ακυβερνησία

Συναγερμό στα επιτελεία των δύο μεγάλων κομμάτων έχει σημάνει το μήνυμα που στέλνει το εκλογικό Σώμα μία εβδομάδα πριν ανοίξουν οι κάλπες, καθώς πλέον η αποκαθήλωση του δικομματισμού μπορεί να ικανοποιεί μεν το κοινό αίσθημα περί τιμωρίας των μεγάλων κομμάτων, φέρνει δε πιο κοντά την εφιαλτική προοπτική της ακυβερνησίας της χώρας

ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία επιστρατεύουν όλες τις δυνάμεις τους, ώστε τις λίγες ημέρες που απομένουν να αντιμετωπίσουν μεν τη γενική τάση αποστροφής των πολιτών προς τα μεγάλα κόμματα, στα οποία καταλογίζουν την ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση, αλλά και να επανακτήσουν τμήματα των ψηφοφόρων τους που βρίσκονται σε φυγόκεντρη τροχιά.

Οι μυστικές κυλιόμενες μετρήσεις που φθάνουν καθημερινά στα κομματικά γραφεία, αλλά και το κλίμα που εισπράττουν οι υποψήφιοι βουλευτές στις περιφέρειές τους δημιουργούν πραγματική αγωνία στα επιτελεία των κομμάτων, καθώς αποκαλύπτουν μια πραγματικά ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος, που ακυρώνει στρατηγικές και τακτικές των κομμάτων.

Στόχος παραμένει η εξασφάλιση του μαγικού πια ποσοστού του 50% του εκλογικού σώματος, που θα προσδώσει πολιτική, αλλά και τυπική νομιμοποίηση σε όποιο συναινετικό κυβερνητικό σχήμα προκύψει την επομένη των εκλογών.

Η τακτική

Διότι ακόμη κι αν ελέω εκλογικού συστήματος εξασφαλισθεί πλειοψηφία εδρών στο Κοινοβούλιο (λόγω του μπόνους των 50 εδρών που προβλέπεται για το πρώτο κόμμα), οι αποφάσεις για τα δύσκολα οικονομικά μέτρα τον Ιούνιο και ακόμη πιο δύσκολες αποφάσεις που θα ακολουθήσουν απαιτούν ευρύτερη πολιτική συναίνεση και στήριξη.

Για τη ΝΔ και τον Αντ. Σαμαρά τα πράγματα είναι ίσως πιο απλά, καθώς έχοντας στερέψει η δυνατότητα προσέλκυσης ψήφων από το ΠΑΣΟΚ δεν έχει άλλη επιλογή από το να στραφεί προς τα δεξιά, προκειμένου να δελεάσει τους ψηφοφόρους που φεύγουν προς τον Π. Καμμένο, αλλά και στη Χρυσή Αυγή.

Τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα για το ΠΑΣΟΚ, το οποίο πρέπει να ανταποκριθεί σε έναν πολυμέτωπο αγώνα προκειμένου να διαψεύσει τις προβλέψεις των δημοσκόπων. Σε αυτόν τον αγώνα το ΠΑΣΟΚ επιδιώκει αρχικά να βρίσκεται κοντά με τη ΝΔ και φυσικά να μη βρεθεί στην τρίτη θέση, που το τοποθετούν ορισμένες δημοσκοπήσεις.

Η ακόμη πιο δύσκολη προσπάθεια για το ΠΑΣΟΚ είναι το να μπορέσει να πείσει σχεδόν το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του του 2009, που σήμερα εμφανίζονται ως αναποφάσιστοι ή φλερτάρουν με την Αριστερά, να επιστρέψουν και να ενισχύσουν το ΠΑΣΟΚ. Ενα ιδιαίτερα δύσκολο έργο, ακόμη και για τον Ευ. Βενιζέλο.

• Τα γκάλοπ
  Τα μυστικά γκάλοπ αλλά και το κλίμα που εισπράττουν οι υποψήφιοι βουλευτές στις περιφέρειές τους δημιουργούν πραγματική αγωνία στα επιτελεία των κομμάτων, καθώς αποκαλύπτουν μια πραγματικά ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του εκλογικού Σώματος

ΤΟ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΤΙ ΟΡΙΖΕΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Οι συνταγματικές προβλέψεις για τη διαδικασία των διερευνητικών εντολών προσφέρουν τη δυνατότητα συγκλίσεων έστω και την τελευταία στιγμή, προκειμένου να σχηματισθεί κυβέρνηση και να αποφευχθεί πολιτική κρίση και προσφυγή εκ νέου σε εκλογές.

Βεβαίως όλα θα εξαρτηθούν από τους συσχετισμούς που θα αναδείξει η κάλπη και την εντολή που θα δώσει ο ελληνικός λαός. Το Σύνταγμα (άρθρο 37) προβλέπει τρεις διερευνητικές εντολές για σχηματισμό κυβέρνησης και ακόμη μία ευκαιρία για συγκρότηση κυβέρνησης συνεργασίας πριν διαπιστωθεί αδιέξοδο και συνεπώς προσφυγή στις κάλπες.

Οταν ανακοινωθούν τα επίσημα αποτελέσματα και η κατανομή των εδρών, διαδικασία που ολοκληρώνεται συνήθως την επομένη των εκλογών, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα καλέσει και θα δώσει τη διερευνητική εντολή στον αρχηγό του κόμματος με τη σχετική πλειοψηφία (εφόσον όπως όλα δείχνουν δεν θα υπάρξει κόμμα με απόλυτη πλειοψηφία 151 εδρών), για να διαπιστώσει εάν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση που να απολαύει της εμπιστοσύνης της Βουλής.

Η διερευνητική εντολή δίνεται και στους αρχηγούς των επόμενων δύο σε δύναμη κομμάτων για να διερευνήσουν τη δυνατότητα συγκρότησης κυβέρνησης και κάθε εντολή έχει ισχύ τριών ημερών. Το όριο αυτό όμως δεν είναι υποχρεωτικό, και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το 1989, όταν ο Χ. Φλωράκης κατέθεσε αμέσως την τρίτη εντολή που είχε λάβει δηλώνοντας αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης.

Αμέσως μετά ακολουθεί η πιο αποφασιστική φάση της διαδικασίας, καθώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων για να διερευνήσουν τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης που θα έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Υστατη προσπάθεια
Στη συνάντηση αυτή θα γίνουν η ύστατη προσπάθεια σύγκλισης και συνεννοήσεις κομμάτων ώστε να διαμορφωθεί, εάν αυτό είναι δυνατόν, πλειοψηφία η οποία θα μπορεί να στηρίξει μια κυβέρνηση με επικεφαλής είτε κάποιον από τους πολιτικούς αρχηγούς ή ακόμη και τρίτο πρόσωπο, πολιτικό ή τεχνοκράτη.

Οι δυνάμεις που ενδεχομένως καταλήξουν σε μια τέτοια συμφωνία θα πρέπει να πείσουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι θα εξασφαλίσουν την απαραίτητη πλειοψηφία στη Βουλή, πριν ο κ. Παπούλιας δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.Εάν οι τέσσερις προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης αποτύχουν, τότε η χώρα οδηγείται σε νέες εκλογές.

Η Βουλή αναμένεται να συγκληθεί σε πρώτη συνεδρίαση την Πέμπτη 17 Μαΐου, όπου ο προσωρινός πρόεδρος (είναι ο αρχαιότερος αντιπρόεδρος της προηγούμενης Βουλής) ανακοινώνει τον κατάλογο των βουλευτών και τους καλεί να δώσουν τον καθιερωμένο όρκο.

Την επόμενη μέρα συγκαλείται η Βουλή για την εκλογή του προέδρου του Σώματος, που εκλέγεται σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής αυτός που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, και εφόσον δεν επιτευχθεί, τότε η ψηφοφορία γίνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους, οπότε εκλέγεται αυτός που θα πλειοψηφήσει (άρθρο 7 Κανονισμού της Βουλής).

Ο εντολοδόχος πρωθυπουργός σχηματίζει την κυβέρνησή του και ορκίζονται ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας και εντός 15 ημερών πρέπει να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.

Σύμφωνα με το άρθρο 84 του Συντάγματος, πρόταση εμπιστοσύνης «δεν μπορεί να γίνει δεκτή εάν δεν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών, η οποία όμως δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύο πέμπτα του όλου αριθμού των βουλευτών». Αυτή η πρόβλεψη αφήνει ανοικτό και το (έστω και θεωρητικό) ενδεχόμενο κυβέρνησης ανοχής που θα εξασφαλίσει 120 θετικές ψήφους με 119 αρνητικές (βλ. άρθρο καθ. Κ. Χρυσόγονου).

Μα τέτοια κυβέρνηση, πάντως, δεν μπορεί να έχει πρακτικά μεγάλη διάρκεια ζωής..

Ο καταλυτικός ρόλος του Κ. Παπούλια

Κρίσιμος αναδεικνύεται για τις εξελίξεις ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος μέσα σε διάστημα έξι μηνών καλείται να διαχειριστεί, βάσει των αρμοδιοτήτων που του αναγνωρίζει το Σύνταγμα, μια ακόμη λεπτή και ευαίσθητη πολιτική κατάσταση.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει θεσμικά περιορισμένες δυνατότητες παρέμβασης και ειδικά ο κ. Παπούλιας, όπως έδειξε και τον περασμένο Νοέμβριο στον χειρισμό της διαδικασίας παραίτησης Παπανδρέου και σχηματισμού κυβέρνησης Παπαδήμου, είναι αποφασισμένος να κινηθεί αυστηρά εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων του.

Ο χειρισμός της κρίσης τον περασμένο Νοέμβριο αποτελεί ένα πολιτικό κεφάλαιο που έδωσε πρόσθετο κύρος στο πρόσωπο του κ. Παπούλια, ο οποίος είχε την ευκαιρία να δώσει μια ακόμη φορά «διαπιστευτήρια» της αντικειμενικότητας και της αμερόληπτης στάσης του.

Η επομένη ημέρα των εκλογών όμως θα είναι εντελώς διαφορετική από τον Νοέμβριο, καθιστώντας πιο πολύπλοκους και δυσχερείς τους χειρισμούς, εφόσον μάλιστα επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις που προβλέπουν πολυδιάσπαση του πολιτικού σκηνικού, κάτι που εκ των πραγμάτων θα αλλάξει ριζικά τη σύνθεση και τις ισορροπίες στο Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών.

Οι καλές σχέσεις που διατηρεί και σε προσωπικό επίπεδο με τους πολιτικούς αρχηγούς αλλά και η μεγάλη πολιτική εμπειρία που διαθέτει ο κ. Παπούλιας θα διευκολύνουν τους χειρισμούς, αν και ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή θα είναι και για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας εάν τελικά μπει στη Βουλή η Χρυσή Αυγή.

Σε κάθε περίπτωση η πιο κρίσιμη στιγμή των διερευνητικών εντολών θα είναι εάν απαιτηθεί τελικά να συγκληθεί η σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών ώστε να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν περιθώρια συγκρότησης κυβέρνησης, που υποχρεωτικά θα απαιτεί τη συνεργασία δυο ή και περισσότερων κομμάτων.

Και εκεί θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη η παρουσία του Κ. Παπούλια σε ρόλο «έντιμου διαμεσολαβητή»...

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr