Νερό δεν πέφτει, η θάλασσα σηκώνεται, η ζέστη μεγαλώνει

Της ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ

Μόνο ενθαρρυντικά δεν μπορούν να θεωρηθούν για τη χώρα μας τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα σε σχέση με την κλιματική αλλαγή: η Ελλάδα ανήκει στην περιοχή όπου η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ του 1901 και του 2012 (1,5°C), ενώ κατά την περίοδο 1951-2010 η βροχόπτωση μειώθηκε όσο και στην Γκάνα, μια χώρα της υποσαχάριας δυτικής Αφρικής.

Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία βρέθηκαν στο επίκεντρο πρόσφατης ημερίδας που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Αττικής με το Πανεπιστήμιο Αθηνών Σαν να μην έφταναν αυτά, οι επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν ότι η στάθμη της θάλασσας στη χώρα μας διαρκώς αυξάνεται και η μείωση του pH στη Μεσόγειο θάλασσα είναι από τις πιο έντονες των θαλάσσιων υδατικών συστημάτων στον κόσμο.

Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία βρέθηκαν στο επίκεντρο πρόσφατης ημερίδας που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Αττικής με το Πανεπιστήμιο Αθηνών (Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Περιβάλλον & Υγεία. Διαχείριση Περιβαλλοντικών Θεμάτων με Επιπτώσεις στην Υγεία»). Κοινός τόπος μεταξύ των εισηγητών ήταν ότι η αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος μπορεί να βρει πρόσφορο πεδίο εφαρμογής στις τοπικές κοινωνίες, δηλαδή στους δήμους και τις περιφέρειες.

Οι ειδικοί συστήνουν

Η δρ Π. Νικολοπούλου-Σταμάτη, καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Παθολογικής Ανατομίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνων και διευθύντρια του μεταπτυχιακού προγράμματος, και ο δρ. Luc Hens , δ/ντής Ανθρώπινης Οικολογίας του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Βρυξελλών, επισήμαναν ότι μείωση της εκπομπής των αερίων του θερμοκηπίου σε τοπικό επίπεδο μπορεί να επιτευχθεί μέσω της μετάβασης σε ένα ενεργειακό μοντέλο με χαμηλές ή μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Αν και έγινε παραδεκτό ότι η στεγαστική αγορά βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ νέων ή ενεργειακά αποδοτικών κατοικιών και παλαιών ενεργοβόρων κτηρίων, τονίστηκε ιδιαιτέρως ότι τα νοικοκυριά μπορούν να συμβάλουν μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής τους απόδοσης, της χρήσης περισσότερης και καλύτερης μόνωσης, παθητικής ηλιακής ενέργειας, φωτοβολταϊκών, αντλιών θερμότητας, και μέσω της χρήσης ενεργειακά αποδοτικών εργαλείων.

«Γίνεται στροφή προς αυξημένη χρήση των δημόσιων συγκοινωνιών, του ποδηλάτου, καθώς και της χρήσης αυτοκινήτου από κοινού, την εργασία από το σπίτι και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, όπως τα περιβαλλοντικά καθαρά λεωφορεία. Ομως, για να υπάρξει αποτέλεσμα, θεωρώ μείζονος σημασίας ζήτημα η Τοπική Αυτοδιοίκηση να εργαστεί στον τομέα της πρόληψης της κλιματικής αλλαγής και της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσα από διαδικασίες διαρκούς ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών», τονίζει στην «Ε» η κ. Π. Νικολοπούλου-Σταμάτη.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής οδηγούν σε υψηλές θερμοκρασίες, κύματα καύσωνα και πλημμύρες. Επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα του πόσιμου νερού και την εξάπλωση μεταδοτικών ασθενειών. «Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2003, σε 12 ευρωπαϊκές χώρες σημειώθηκαν 70.000 θάνατοι πέραν των αναμενομένων εξαιτίας κυμάτων καύσωνα, ενώ εκτιμάται ότι οι καύσωνες, οι οποίοι διαρκούν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, δηλαδή πάνω από πέντε ημέρες, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία 1,5 έως 5 φορές περισσότερο απ' ό,τι οι μικρότερης διάρκειας», τονίζει ο κ. Ιωάννης Υφαντόπουλος, καθηγητής Οικονομικών Υγείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος της επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής της Τραπέζης της Ελλάδος.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η επιτροπή, η αυξανόμενη θερμοκρασία του πλανήτη επιδρά με τραγικό τρόπο στην ανθρώπινη υγεία. Οπως καταδεικνύουν τα στοιχεία, το εν λόγω χαρακτηριστικό αναμένεται ότι θα προκαλέσει αύξηση των θανάτων και κίνδυνο της θνησιμότητας κατά 0,2% έως 5,5% όταν αυξάνει κατά ένα βαθμό Κελσίου η θερμοκρασία σε κάθε περιοχή.

3oC επάνω

Αν μάλιστα επαληθευτεί σενάριο που θέλει την παγκόσμια θερμοκρασία να αυξάνει κατά 3°C κατά την περίοδο 2071-2100, σε σχέση με την περίοδο 1961-1990, προβλέπεται ότι ο αριθμός θανάτων στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα σημειώσει αύξηση κατά 86.000 ανά έτος.

Σημαντικές αναμένεται να είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και στη βιολογική ποικιλότητα της Ελλάδας. Σε ό,τι αφορά τα δάση, αναμένονται μεταβολές στη χωρική κατανομή των ειδών και αύξηση των πυρκαγιών, ενώ φαινόμενα όπως η νέκρωση της ελάτης και της δασικής πεύκης μπορεί να συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.

«Στο πλαίσιο σχετικής πρωτοβουλίας της δασικής υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ, προβλέπεται η σύνταξη κατευθύνσεων προσαρμογής της ελληνικής δασικής διαχείρισης στην κλιματική αλλαγή.

Στη Μεσόγειο θάλασσα αναμένεται αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση των απορροών, που με τη σειρά τους αναμένεται να επιδράσουν στη θαλάσσια βιοποικιλότητα. Τέλος, σε ό,τι αφορά στους ελληνικούς υγροτόπους, ορισμένα παραδείγματα δείχνουν ότι η διαθεσιμότητα και ποιότητα νερού των μεσογειακών λιμνών ενδέχεται να επηρεαστούν.

Περαιτέρω, τυχόν σημαντική μείωση των υγροτοπικών εκτάσεων αναμένεται να επηρεάσει τις διαδρομές των μεταναστευτικών πτηνών», υπογραμμίζει η δρ Ελένη Φυτώκα, υπεύθυνη Απογραφής Φυσικών Περιοχών του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ).