«Σε 20-30 χρόνια θα ανακάμψετε»

Οι Γερμανοί γραφειοκράτες αποκαλύπτουν το μοντέλο της ανάπτυξης που έρχεται και το εύρος της «κοινωνικής ευαισθησίας» του Βερολίνου απέναντι στο χειμαζόμενο ελληνικό λαό, προτείνοντας στην Ελλάδα να ξεχάσει το κούρεμα και να επενδύει σε υποδομές, όχι σε νηπιαγωγεία...

Το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας είναι από κάθε άποψη ένα τρομακτικό κτήριο. Το Detlev-Rohwedder-Haus, όπως ονομάζεται από το 1992, ανεγέρθηκε στο κέντρο του Βερολίνου το 1936 για να στεγάσει το υπουργείο Αεροπορίας του Χέρμαν Γκέρινγκ. Βγαίνοντας σχεδόν άθικτο από τον πόλεμο, το ναζιστικής αρχιτεκτονικής κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως έδρα της ανατολικογερμανικής κυβέρνησης. Μετά την ενοποίηση στέγασε την Treuhand, που ανέλαβε τις ιδιωτικοποιήσεις των επιχειρήσεων της Ανατολικής Γερμανίας.

Κατά το έτος-ορόσημο 1999, το κτήριο ανακαινίστηκε πλήρως και έκτοτε αποτελεί την έδρα του πανίσχυρου υπουργείου Οικονομικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Οι μνήμες του παρελθόντος επιζούν μόνο ως φωτογραφίες στους αχανείς διαδρόμους του υπουργείου, όπου οι φερέλπιδες γραφειοκράτες της γερμανικής ομοσπονδίας κυκλοφορούν ως τυπικά golden boys μιας χρεοκοπημένης εποχής. Μπαίνοντας στην καρδιά του κτήνους, η «Ε» κατέγραψε διαθέσεις και εντυπώσεις.

Αναμφίβολα, πουθενά αλλού στην Ευρώπη δεν περηφανεύονται τόσο πολύ για το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας παραμένει ο πολιτικός θεματοφύλακας ενός νομίσματος-συμβόλου. Στις αίθουσες συσκέψεων του υπουργείου, όλοι παραδέχονται πως το ευρώ έχει βοηθήσει τη Γερμανία να ηγείται της Ευρώπης.

Οπως χαρακτηριστικά λένε υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, κατάφεραν να στήσουν το δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα του πλανήτη σε χρόνο ρεκόρ -«ένα μεγάλο success story»- και σε καμία περίπτωση δεν θέλουν να δώσουν στις αγορές λάθος μήνυμα· ιδίως τώρα που, απ' ό,τι φαίνεται, τα πράγματα έχουν ηρεμήσει.

Υπουργείο Οικονομικών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Γερμανίας. Από τον Γκέρινγκ στον Σόιμπλε, το ίδιο κτήριο ορίζει τις τύχες της Ευρώπης Η καρδιά της γερμανικής οικονομίας είναι πλήρως συντονισμένη με τις αγορές. Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, η ελληνική κρίση δεν ήταν θέμα προσαρμογής, «ήταν ότι δεν μπορούσατε να δανειστείτε από τις αγορές». Επομένως, κάθε συζήτηση περί νέου κουρέματος είναι άνευ νοήματος. Αν γίνει, «θα αποκλείσει την Ελλάδα από τις αγορές για πολλά χρόνια». Αλλωστε, «η διαχείριση της κρίσης έχει συμφωνηθεί, υπάρχει συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών και έτσι πρέπει να παραμείνει». Στον πυρήνα αυτής της διαχείρισης βρίσκονται οι «μεταρρυθμίσεις», λέξη που επαναλαμβάνεται με θρησκευτική ευλάβεια.

Αντίθετα με το υπουργείο Οικονομικών, το γερμανικό Κοινοβούλιο είναι ένα κτήριο με άπλετη θέα στα περίχωρα του Βερολίνου. Θα έλεγε κανείς πως ρίχνει περισσότερο φως στα πράγματα, όπως οφείλει κάθε θεσμός της νομοθετικής εξουσίας. Δίπλα στην Πύλη του Βρανδεμβούργου οι Γερμανοί νομοθέτες έχουν αναλάβει διακριτούς ρόλους. Ανεξαρτήτως ιδεολογικών τοποθετήσεων, οι συνομιλητές μας συμφωνούν πως η Γερμανία βρίσκεται σε κυρίαρχη θέση, ωστόσο δεν έχει μακροπρόθεσμη απάντηση για τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν την Ευρώπη.

Για τον Νόρμπερτ Μπάρτλε, αρμόδιο για θέματα προϋπολογισμού από το CDU, οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα «θα χρειαστούν 20-30 χρόνια για να αποδώσουν». Ο Ρωμαιοκαθολικός Σουηβός βουλευτής, που εκλέγεται σε μονοεδρική περιφέρεια στη Στουτγάρδη, είπε χαριτολογώντας πως οι Σουηβοί φημίζονται για την τσιγκουνιά τους και υπενθύμισε ότι στο γερμανικό ομοσπονδιακό σύστημα τρία κρατίδια με πλεονασματικούς προϋπολογισμούς στηρίζουν τα υπόλοιπα δεκατρία με ελλειμματικούς. Ο κ. Μπάρτλε προέτρεψε την Ελλάδα να ακολουθήσει το παράδειγμα της Βαυαρίας που ανέβηκε κατηγορία, όταν αποφάσισε «αντί να φτιάχνει νηπιαγωγεία, να επενδύει σε υποδομές».

Η προκλητική αυτή δήλωση, σε μια Γερμανία που μαστίζεται από την υπογεννητικότητα, δείχνει τους ορίζοντες στο μοντέλο ανάπτυξης του ευρώ αλλά και το εύρος των κοινωνικών αναφορών Χριστιανοδημοκρατών και συμμάχων -κατ' αναλογίαν με τις χαρακτηριστικές δηλώσεις του ομοϊδεάτη τους Ελληνα πρωθυπουργού περί νηπιαγωγείων: «Αυτό, επίσης, τέρμα».

Το κοινωνικό κράτος, σήμα κατατεθέν της Ευρώπης, τερματίζεται από την Ordoliberal* διακυβέρνηση του ευρώ. Η προσπάθεια των Γερμανών κυβερνητικών να απεκδυθούν το ρόλο τοποτηρητή δεν πείθει. Ο κ. Μπάρτλε χαρακτήρισε «επικίνδυνο» ένα νέο κούρεμα του ελληνικού χρέους και παρέπεμψε στις αξιολογήσεις της τρόικας για το αν θα χρειαστεί τρίτο πρόγραμμα για την Ελλάδα. Για τον κ. Μπάρτλε, η ελληνική οικονομία μοιάζει με φυτό που πρέπει να κλαδευτεί για να μείνουν τα υγιή κλαδιά. Στην απορία μας αν οι Γερμανοί κηπουροί κλαδεύουν σωστά ή αν επίκειται μεταφύτευση σε πιο πρόσφορο έδαφος, ο κατά τ' άλλα φιλικότατος Χριστιανοδημοκράτης βουλευτής επέμεινε ότι πρέπει να φύγει «η άγρια βλάστηση».

ΥπουργείοΤα στελέχη της Bundesbank στη Φρανκφούρτη αποκλείουν κάθε είδους «συγχώρεση χρέους» Η Γκεζίνε Λετς, που εκλέγεται σε μονοεδρική στο Βερολίνο και είναι αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Die Linke, διαχώρισε τη θέση της, υποστηρίζοντας πως μια νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα μπορούσε να αποδώσει, αν συνδυαζόταν με την εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού προγράμματος επενδύσεων, ταυτόχρονα με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης στα υψηλότερα εισοδήματα. Η θέση του προέδρου της σημαντικότατης επιτροπής προϋπολογισμού της Bundestag δίνεται παραδοσιακά σε μέλος του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης. Τώρα που CDU και SPD θα βρεθούν μαζί στην κυβέρνηση, αυτή η θέση είναι πολύ πιθανόν να περάσει στην κ. Λετς.

«Δεν είμαστε ρομπότ της λιτότητας», λένε ανώτερα στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά ταυτόχρονα ρωτούν «ποιες είναι οι εναλλακτικές σας;» Αυτό που μένει από τις διπλωματικές τους διατυπώσεις είναι πως η Αθήνα δεν έχει συμφέρον να βγει του χρόνου στις αγορές με αυτά τα επιτόκια.

Την ίδια άποψη έχει και ο επικεφαλής του τμήματος ομολόγων της επενδυτικής τράπεζας Baader, Μίκαελ Πούσμαν. Με θέα το Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, ο κ. Πούσμαν συμπληρώνει ότι οι αγορές περιμένουν από τους πολιτικούς να δώσουν σήμα, ώστε να καθορίσουν τη στάση τους απέναντι στην Ελλάδα. Προς το παρόν, οι πολιτικοί στη Γερμανία είναι απασχολημένοι με τον σχηματισμό κυβέρνησης, ενώ στην Ελλάδα προσπαθούν απεγνωσμένα να διασώσουν την παραπαίουσα κυβερνητική πλειοψηφία.

Στην παγωμένη Φρανκφούρτη τίποτα από το δράμα της Ελλάδας δεν φαίνεται να απασχολεί όσους γιορτάζουν στη Χριστουγεννιάτικη Αγορά. Το καλοσκηνοθετημένο σκηνικό της ευημερίας δεν θυμίζει σε τίποτα την καταθλιπτική Αθήνα της ανθρωπιστικής κρίσης. Ο μεσαιωνικός καθεδρικός Kaiserdom, όπου πραγματοποιούνταν οι στέψεις των Γερμανών αυτοκρατόρων, είναι το μόνο στοιχείο που θυμίζει εκείνη την παλιά διαμάχη translatio imperii a Graecis ad Francos.

Σήμερα, η μεταβίβαση της εξουσίας στην Ευρώπη δεν έχει ανάγκη από αυτοκράτορες αλλά από τραπεζίτες. Για πόσο καιρό ακόμα η ελληνική οικονομία θα ξεπληρώνει επιταγές της Φρανκφούρτης; Στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης κυριαρχεί η αρχιτεκτονική της οικονομίας της αγοράς. Πέφτοντας από τα σύννεφα, οι πολιτικοί της Ελλάδας μπορούν ελεύθερα να δουν στους γυάλινους ουρανοξύστες της πόλης το εγκλωβισμένο πρόσωπο της χώρας τους.

* Γερμανική εκδοχή ανάμεσα στο νεοφιλελευθερισμό και τον κοινωνικό φιλελευθερισμό