Αλλάζουν όλα σε γάλα και ψωμί

Σοκ στην αγορά με ανατροπές στους κανόνες διακίνησης τεσσάρων προϊόντων ευρείας κατανάλωσης σκοπεύει να προκαλέσει η κυβέρνηση, επιδιώκοντας την ταχεία αποκλιμάκωση των τιμών και την ενίσχυση του ανταγωνισμού.

Ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης, σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι τον Ιανουάριο του 2014 αναμένεται να προχωρήσει στην άρση εμποδίων ή και στην πλήρη απελευθέρωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει το γάλα, το ψωμί, τα απορρυπαντικά και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα.

Ταυτόχρονα ο υφυπουργός Ανάπτυξης Θανάσης Σκορδάς σε συνεργασία με τον υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα αναμένεται μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου να αλλάξουν και το καθεστώς των παροχών ανάμεσα στις βιομηχανίες και τις επιχειρήσεις λιανικής. Σκοπός είναι να... ξεφουσκώσουν οι τιμές πώλησης όλων των προϊόντων.

Η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης έχει επιχειρήματα για το άνοιγμα των προαναφερόμενων κλάδων από τη σχετική έρευνα που έχει πραγματοποιήσει ο ΟΟΣΑ, στο πλαίσιο της ειδικής συμφωνίας που έκανε η κυβέρνηση για την αξιοποίηση της ειδικής εργαλειοθήκης. Πρόκειται για μία μέθοδο που ακολουθεί ο Οργανισμός προκειμένου να καταγράψει τα εμπόδια στον ανταγωνισμό σε συγκεκριμένους κλάδους. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής θα παρουσιαστούν από τον επικεφαλής του ΟΟΣΑ Ανχελ Γκουρία, ο οποίος θα βρίσκεται στην Αθήνα στις 27 του μηνός.

• Ετσι στο γάλα το υπουργείο αναμένεται να προχωρήσει στην κατάργηση της υποχρεωτικής διάρκειας ζωής του φρέσκου γάλακτος που είναι οι πέντε μέρες. Η λύση που επιλέγει δεν είναι η επιμήκυνσή της, όπως ήθελε ένα παλιό κλασικό σενάριο που έφερναν οι προηγούμενες ηγεσίες του υπουργείου, αλλά η διαμόρφωση μιας «βεντάλιας» επιλογών στις γαλακτοκομικές επιχειρήσεις και συνάμα και στους καταναλωτές.
• Μία έως 10 ημερών Ετσι θα δίνει το δικαίωμα της επισήμανσης του προϊόντος ως «γάλα μίας ημέρας» ή «γάλα δύο ημερών» ακόμη και «γάλα 10 ημερών». Με τον τρόπο αυτό η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης σκοπεύει να τονώσει τον ανταγωνισμό και σε τοπικό επίπεδο, ιδίως με το προϊόν λίγων ημερών, που έχει το πλεονέκτημα της «φρεσκάδας», αλλά και να ανοίξει περαιτέρω και τις εισαγωγές. Το άνοιγμα της αγοράς έρχεται σε συνδυασμό και με την καθιέρωση του ελληνικού σήματος που έχει ετοιμάσει το υπουργείο και τις προδιαγραφές που βάζει για να το αποκτήσει κάποια επιχείρηση. Πάντως το θέμα αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις, τόσο από τους παραγωγούς γάλακτος όσο και από την ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Ο ΟΟΣΑ θεωρεί ότι οι τιμές με την κατάργηση της διάρκειας ζωής θα υποχωρήσουν, αφού ανοίγει ο ανταγωνισμός, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται και οι επιστροφές των προϊόντων που δεν έχουν πουληθεί. Ενα κόστος που οι γαλακτοβιομηχανίες το υπολογίζουν στο 5% της τελικής τιμής.

• Στο ψωμί το υπουργείο θέλει να καθορίσει την πώλησή του με τη ζυγαριά, δηλαδή με το κιλό. Ο ΟΟΣΑ έχει εντοπίσει ότι τα προκαθορισμένα βάρη που υπάρχουν για τον άρτο (500, 1.000, 1.500, 2.000 γραμμ.) και για τα αρτοσκευάσματα (250, 350, 500, 750 και 1.000 γραμμ.) δεν δίνουν επιλογές τιμών και προϊόντων στους καταναλωτές, ενώ ταυτόχρονα προκαλείται και παραπλάνηση. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι στους φούρνους το «μισόκιλο χωριάτικο» στην πραγματικότητα είναι η φραντζόλα των 350 γραμ.
• Οι αρτοποιοί αντιδρούν και θεωρούν ότι με τον τρόπο αυτό η τιμή του ψωμιού θα ανέβει και κάνουν την αναγωγή της τιμής στο κιλό.
• Στην απελευθέρωση της διάθεσης καθώς και των τιμών των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων θα προχωρήσει η κυβέρνηση. Μάλιστα στο τελευταίο μνημόνιο υπάρχει αυτή η υποχρέωση από τον Ιανουάριο του 2014. Σήμερα τα προϊόντα αυτά δεν επιτρέπεται να πωλούνται στα σούπερ μάρκετ ή σε άλλες επιχειρήσεις λιανικής. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται η πτώση των τιμών.
• Στα απορρυπαντικά, η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης σε συνεργασία και με το υπουργείο Οικονομικών θα προχωρήσει στην κατάργηση της απαίτησης που υπάρχει στο Γενικό Χημείο του Κράτους ώστε να ενημερώνεται υποχρεωτικά για κάθε απορρυπαντικό που κυκλοφορεί. Πρόκειται για ένα κόστος που επιβαρύνει τις τιμές καταναλωτή, ενώ εμποδίζει και τις ξένες εταιρείες στο να λανσάρουν νέα προϊόντα στη χώρα μας.

Στην ΕΕ δεν υπάρχει καμία τέτοια απαίτηση.

Στο ράφι
Μέτρα για ξεφούσκωμα έως 30%

Παρέμβαση με νομοθετική ρύθμιση για το «ξεφούσκωμα» των τιμών πώλησης, με σκοπό να υπάρξει διαφάνεια στις παροχές που κάνουν μεταξύ τους η βιομηχανία και το λιανεμπόριο, ετοιμάζουν τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης. Ετσι:

1. Θα υποχρεώνουν τους προμηθευτές να αναγράφουν στα τιμολόγια προς τις αλυσίδες τα πιστωτικά σημειώματα που δίνουν. Πρακτική που ακολουθείται όταν οι λιανέμποροι πετυχαίνουν πωλήσεις - στόχους και παίρνουν δώρο είτε επιπλέον προϊόντα είτε καλύτερες τιμές.

2. Θα βάζουν προϋποθέσεις για το πότε οι αλυσίδες θα εκδίδουν τιμολόγια παροχής υπηρεσιών στις βιομηχανίες. Oι επιχειρήσεις λιανικής θα πρέπει να αποδεικνύουν τον λόγο για τον οποίο κόβουν αυτά τα τιμολόγια, όταν για παράδειγμα εκδίδουν τιμολόγιο για την τοποθέτηση προϊόντων σε καλή θέση στο ράφι, θα πρέπει να αποδείξει ποια είναι τα προϊόντα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι έρευνες έχουν δείξει πως οι παροχές αυτές φουσκώνουν κατά 25% με 30% την τελική τιμή του προϊόντος κι αυτό επειδή οι επιχειρήσεις υπερτιμολογούν προκειμένου να καλύψουν τις παροχές που κάνουν.

Σύμμαχος της ακρίβειας... η Τρόικα
Φόροι το 70% - 90% του πληθωρισμού

Ως εκρηκτικός μηχανισμός για την ακρίβεια που επιφέρει καίριο πλήγμα κυρίως στους χαμηλόμισθους λειτούργησε η συνταγή της τρόικας με τις διαδοχικές αυξήσεις των φόρων κατανάλωσης, την ώρα που ένας από τους βασικούς στόχους των δανειστών είναι η ραγδαία αποκλιμάκωση των τιμών και ο αποπληθωρισμός.

Αποκαλυπτικά για την τεράστια επιβάρυνση των τιμών σε βασικά καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες με βαρύ εισοδηματικό κόστος για τα νοικοκυριά από τις αυξήσεις των ειδικών φόρων κατανάλωσης και του ΦΠΑ την περίοδο 2010-2012 είναι τα στοιχεία μελέτης της Τραπέζης της Ελλάδος. Δείχνουν ότι η συμβολή των έμμεσων φόρων στον αύξηση του πληθωρισμού κυμάνθηκε από 64% μέχρι και 90%.

Με βάση τη μελέτη, η ανοδική επίδραση των έμμεσων φόρων στον πληθωρισμό κορυφώθηκε τον Ιανουάριο του 2011 στο ιστορικό επίπεδο των 4,74 εκατοστιαίων μονάδων έναντι συνολικής μεταβολής του πληθωρισμού της τάξης του 4,9%, λόγω και των συμπληρωματικών αυξήσεων κυρίως στον μειωμένο συντελεστή του ΦΠΑ (στο 13% από 11%), που έγιναν εκείνο τον μήνα.

Η μελέτη
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι οι μεταβολές των ειδικών φόρων κατανάλωσης (ενέργεια, υγρά καύσιμα, ποτά κ.ά.) μετακυλίονται αυτούσιες στην τελική κατανάλωση ανεξάρτητα από τη ζήτηση του προϊόντος, σε αντίθεση με τον ΦΠΑ ο οποίος επιβάλλεται στην τελική τιμή των προϊόντων και ο βαθμός μετακύλισής του σχετίζεται άμεσα με την τελική κατανάλωση και τις γενικότερες οικονομικές συνθήκες.

Από την ανάλυση προκύπτουν τα εξής::

• Το 2010, που είναι το πρώτο έτος εφαρμογής των νέων συντελεστών ΦΠΑ μετά το 2005, η μέση επίδραση των έμμεσων φόρων ανήλθε στις 3,32 εκατοστιαίες μονάδες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διατήρηση του γενικού πληθωρισμού σε επίπεδα που υπερέβαιναν σε ορισμένους μήνες του ίδιου έτους ακόμη και το 5% σε ετήσια βάση. Ωστόσο, παρά τη σημαντική αύξηση των φόρων, ο πληθωρισμός είχε υποχωρήσει στο 4,7% σε ετήσια βάση, από το ανώτατο σημείο (5,7%) που είχε φθάσει τον Σεπτέμβριο, αφενός μεν λόγω του ότι ορισμένα είδη, όπως τα φάρμακα και τα έξοδα ξενοδοχείων, μετατάχθηκαν σε χαμηλότερο συντελεστή (στο 6,5%) και αφετέρου λόγω της συγκράτησης της πρωτογενούς αυξητικής τάσης των τιμών.
• Από τον Φεβρουάριο του 2011 μέχρι και τον Αύγουστο του 2011 παρατηρήθηκε αποκλιμάκωση της συμβολής των έμμεσων φόρων στον πληθωρισμό και κατά συνέπεια και του ίδιου του γενικού πληθωρισμού.

Μάλιστα με την αφαίρεση της επίπτωσης των έμμεσων φόρων ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 0,19% τον Ιανουάριο, έγινε ελαφρώς αρνητικός τον Φεβρουάριο (-0,02%) και κατέληξε σε 1,15% σε ετήσια βάση τον Αύγουστο του 2011, μετά από μικροδιακυμάνσεις ανάλογα με τον χρόνο συμπλήρωσης του οικονομικού κύκλου επιβάρυνσης των τιμών από τις προηγούμενες μεταβολές των έμμεσων φόρων.

Στη συνέχεια, η επίδραση των έμμεσων φόρων εμφανίζεται εντονότερη και με ανοδική τάση, αλλά σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010 λόγω της αύξησης του ΦΠΑ στις υπηρεσίες εστίασης και σε ορισμένα είδη διατροφής.

• Το 2012 παρότι έχουμε αποκλιμάκωση του πληθωρισμού η επίδραση των έμμεσων φόρων σε ποσοστό έφτασε το 90%.

Η μεγαλύτερη πληθωριστική επίπτωση από τους φόρους εμφανίστηκε σε κατηγορίες προϊόντων, όπως τα επεξεργασμένα είδη διατροφής, τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά και τα ενεργειακά αγαθά, καθώς στις κατηγορίες αυτές εμπεριέχονται είδη που επιβαρύνονται με «διπλή» φορολόγηση, δηλαδή εκτός από ΦΠΑ υπόκεινται και σε ΕΦΚ.