Ψυχολογικός πόλεμος στα… θρανία

Με τη βοήθεια της Αλεξάνδρας Καππάτου, Ψυχολόγου, Παιδοψυχολόγου, Συγγραφέα

Τα περισσότερα παιδιά έχουν δεχτεί στη ζωή τους πειράγματα και κοροϊδευτικά σχόλια από τους συμμαθητές τους. Όταν όμως αυτό συμβαίνει συστηματικά και ένα παιδί γίνεται το «μαύρο πρόβατο» της τάξης, η κατάσταση σοβαρεύει. Η απόρριψη από την ομάδα των συνομηλίκων είναι πολύ οδυνηρή εμπειρία για ένα παιδί και μπορεί να κλονίσει την αυτοπεποίθησή του αλλά και τη σχολική του επίδοση.

Γιατί απομονώνεται;

Ίσως για να προστατεύσει τον εαυτό του από τα δεικτικά σχόλια και τις απειλές, ίσως πάλι γιατί οι άλλοι δεν το δέχονται στον κύκλο τους. «Τα παιδιά αυτά συνήθως είναι πιο ευάλωτα, υπερπροστατευμένα από το οικογενειακό τους περιβάλλον, ντροπαλά, με χαμηλή αυτοεκτίμηση ή μπορεί να διαφέρουν σε σχέση με τα άλλα σε ορισμένα χαρακτηριστικά: μπορεί να είναι αλλοδαπά, να έχουν κάποια ιδιαιτερότητα στην εμφάνιση, για παράδειγμα να είναι πολύ κοντά, πολύ ψηλά, παχουλά, να ντύνονται διαφορετικά ή ακόμα και να είναι πολύ καλοί μαθητές», εξηγεί η κ. Αλεξάνδρα Καππάτου, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος-συγγραφέας.

Η διαφορετικότητα στα μάτια των ανασφαλών ανθρώπων μοιάζει απειλητική και από μόνη της είναι αρκετή σε ορισμένες περιπτώσεις για να προκαλέσει την απόρριψη του παιδιού.

Άλλες φορές, πάλι, μπορεί το ίδιο το παιδί –θύμα απόρριψης- να μην αντέδρασε σε ένα μικρό και φαινομενικά αθώο πείραγμα, ένα κοροϊδευτικό υποκοριστικό, που έγινε τελικά συνήθεια, ή μπορεί αντίθετα να αντιδρά υπερβολικά σε τέτοια πειράγματα, με αποτέλεσμα βαθμιαία να θυματοποιείται.

Πως να αναγνωρίσετε ότι κάτι τρέχει

Τις περισσότερες φορές τα παιδιά διστάζουν να μιλήσουν. Παρόλο αυτά, οι γονείς, με προσεκτική παρατήρηση, μπορούν να υποψιαστούν ότι κάτι δεν πάει καλά. Ας δούμε με την βοήθεια της κ. Καππάτου τα σημάδια που πρέπει να σας προβληματίσουν:

• Παρατηρήστε αν υπάρχουν αλλαγές στη συμπεριφορά του, που προηγουμένως δεν υπήρχαν. Για παράδειγμα, κλείνετε περισσότερο στον εαυτό του ή εκδηλώνει μια φαινομενικά ανεξήγητη επιθετική συμπεριφορά προς τους γονείς του.

• Αρνείται να πάει στο σχολείο και αποφεύγει να έχει πολλές επαφές με τους συμμαθητές του.

• Ενδεχομένως να αναπτύξει αγχώδη συμπεριφορά, που μπορεί να σωματοποιείται με τη μορφή διαφόρων πόνων (πονοκέφαλος, πόνος στην κοιλιά ή το στομάχι) ή να επιδρά αρνητικά στην ποιότητα του ύπνου του.

Σταθείτε δίπλα του Συνήθως οι γονείς πελαγώνουν. Και όμως υπάρχουν λύσεις:

• Δείξτε του ότι είστε κοντά του και ότι το στηρίζετε

• Μιλήστε του και βρείτε χρόνο να το ακούσετε, για να καταλάβετε πως νιώθει.

• Προσπαθήστε να κατανοήσετε που οφείλονται οι αλλαγές στη συμπεριφορά του.

• Βοηθήστε το να καταλάβει τα κίνητρα του παιδιού-θύτη και να αποκωδικοποιήσει την συμπεριφορά του, που μπορεί να είναι αποτέλεσμα της απόρριψης που και το ίδιο έχει δεχτεί στο παρελθόν από άλλα παιδιά.

• Πείτε στο παιδί σας ότι έχει την δύναμη να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να την αλλάξει. Καθοδηγήστε το.

• Ενισχύστε την αυτοπεποίθησή του δείχνοντας εσείς πρώτοι εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του.

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παρέμβετε οι ίδιοι, πηγαίνοντας στο σχολείο για να επιπλήξετε το συμμαθητή που ενοχλεί το παιδί σας. «Αυτό είναι σαν να λέτε έμμεσα στο παιδί ότι είναι ανίκανο να διαχειριστεί τις δυσκολίες. Επίσης, δεν είναι λύση η αλλαγή του σχολείου», τονίζει η κ.Καππάτου. Αν δεν διαπιστώνετε βελτίωση, ζητήστε την καθοδήγηση παιδοψυχολόγου.

Ο ρόλος του δασκάλου Ο δάσκαλος πρέπει να ενημερωθεί για την κατάσταση και να ζητήσετε τη βοήθεια του. Μπορεί, π.χ. να μιλήσει στην τάξη για την απόρριψη, χωρίς να αναφερθεί σε συγκεκριμένους μαθητές. Το θέμα δεν είναι να στιγματιστεί κάποιος, με κίνδυνο να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, αλλά να καταλάβουν πως νιώθει ο συμμαθητής τους και να μιλήσουν για τα δικά τους συναισθήματα. Όταν ο καθένας μπορεί να πει τη δική του εμπειρία σε σχέση με την απόρριψη, γεννιέται η εμπιστοσύνη και η ενσυναίσθηση.

Κάντε την αυτοκριτική σας

Σκεφτείτε για πιο λόγο το παιδί δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Μη γεμίσετε ενοχές, αλλά να δείτε σε πιο βαθμό ενδεχομένως ευθύνεστε. Τα καλά νέα είναι ότι αν το παιδί κατορθώσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, τελικά βγαίνει πιο δυνατό από αυτή την εμπειρία. Αρκεί να μάθει να διαχειρίζεται τις δυσκολίες και να μην κρύβεται πίσω από τους γονείς του.

Το παιδί – θύτης:

Κάνει ό,τι του έκαναν «Τα παιδιά – θύτες μπορεί να έχουν επιθετική συμπεριφορά επειδή ζουν και μεγαλώνουν σε πολύ πιεστικό περιβάλλον ή περιβάλλον χωρίς οριοθέτηση και με κακές, δυσαρμονικές σχέσεις μεταξύ των γονέων. Πολλές φορές, επίσης, μπορεί να έχουν υποστεί τα ίδια τέτοιου είδους συμπεριφορά και αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο προσπαθώντας να εξασφαλίσουν ότι δεν θα βρεθούν ποτέ ξανά στην ίδια θέση», εξηγεί η κ.Καππάτου. Το παιδί – θύτης φέρει το δικό του φορτίο και χρειάζεται βοήθεια.

Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος www.akappatou.gr