Το Χάρβαρντ υποκλίνεται στον Ελύτη

«Δε γίνεται. Δεν εγεννήθηκα ν' ανήκω πουθενά/Τιμαριώτης τ' ουρανού κει πάλι ζητώ ν' αποκατασταθώ/ Στα δίκαιά μου. 

Το λέει κι ο αέρας/ Από μικρό το θαύμα είναι λουλούδι και άμα μεγαλώσει θάνατος...»: οι παραπάνω στίχοι του Οδυσσέα Ελύτη κυκλοφορούν πλέον και σε αγγλική μετάφραση με πρωτοβουλία του διεθνούς φήμης Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. 

Συγκεκριμένα μεταφράστηκαν και κυκλοφορούν από τη σειρά «Harvard Early Modern and Modern Greek Library» οι ποιητικές συλλογές «Τα Ελεγεία της Οξώπετρας» και «Δυτικά της Λύπης», που είναι οι δύο τελευταίες που έγραψε ο μεγάλος Ελληνας νομπελίστας ποιητής.

Οι δύο αυτές ποιητικές συλλογές, που κυκλοφόρησαν το 1991 και το 1995 αντίστοιχα, παρουσιάζονται σε έναν ενιαίο τόμο εκατό σελίδων, σε μετάφραση του διακεκριμένου μεταφραστή Ντέιβιντ Κόνολι, ο οποίος έχει ασχοληθεί σε βάθος με το έργο των Ελλήνων ποιητών. «Τον Νοέμβριο του 1995, τέσσερα μόλις χρόνια μετά μετά την έκδοση των "Ελεγειών της Οξώπετρας", που πολλοί θεώρησαν ως το αποκορύφωμά (και ίσως το τελευταίο κεφάλαιο) του ποιητικού του έργου, κυκλοφόρησε και το "Δυτικά της Λύπης". Αν τα ποιήματα του πρώτου έργου είναι παιάνες στη ζωή (και όχι ελεγεία για τον θάνατο, όπως πολλοί κριτικοί έσπευσαν να τα ερμηνεύσουν), τα ποιήματα του δεύτερου έργου ακόμη περισσότερο δικαιούνται αυτόν τον χαρακτηρισμό, καθώς αποτελούν μια κατάφαση, μια δοξολογία της ζωής πιο καθαρά δηλωμένης», γράφει χαρακτηριστικά ο Κόνολι στην εισαγωγή της έκδοσης και συμπληρώνει: «Αν με ελεγεία τίθεται το ερώτημα: "Αλλά πώς με τι/ Γίνεται τρόπο να φανερωθεί το μη- λεγόμενον", η απάντηση έρχεται δυτικά της λύπης όπου "...αδιάκοπα ολοκληρώνεται όλων των νοημάτων/Το πλεκτό". Μπορεί το "Δυτικά της Λύπης" να χαρακτηρίζεται - όπως άλλωστε δηλώνεται στον τίτλο- από έναν διαφορετικό προσανατολισμό και μια διαφορετική προοπτική, θα ήταν όμως αδιανόητο να διαβάζεται χωριστά από "Τα Ελεγεία της Οξώπετρας"». Και καταλήγει εκφράζοντας την άποψη πως «μαζί τα δύο αυτά έργα συναποτελούν μια ολοκληρωμένη ποιητική διαθήκη του Ελύτη».

Το έργο του Οδυσσέα Ελύτη ταξιδεύει εδώ και δεκαετίες σε ολόκληρο τον κόσμο κουβαλώντας μαζί του και την Ελλάδα. Το κορυφαίο έργο του, το «Αξιον Εστί», είναι η πλέον μεταφρασμένη συλλογή του καθώς έχει μεταφραστεί σε πολλές και διαφορετικές γλώσσες μεταξύ των οποίων τα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ιταλικά, τα Ισπανικά αλλά και τα Εσθονικά, τα Αραβικά ακόμα και τα Κινέζικα. Ποιητικά έργα του έχουν κυκλοφορήσει επίσης στη Γερμανία, στην Αμερική, στο Μεξικό, στην Αργεντινή, στην Ουγγαρία, στη Νορβηγία, στην Τουρκία, στην Κολομβία και αλλού.

Κι αν κάποιοι διερωτώνται πώς είναι δυνατόν να προσεγγιστεί και γίνει κατανοητός ο λόγος του μεγάλου Ελληνα ποιητή από ανθρώπους με εντελώς διαφορετική κουλτούρα, η απάντηση είναι πως, πέρα από τη βαθιά ελληνικότητά του, το έργο του αποπνέει πανανθρώπινες αξίες οι οποίες δεν γνωρίζουν εθνικότητα.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΟΥΚΑ ankouka@pegasus.gr

http://www.ethnos.gr