Τι είναι η αρχή της Ινδίκτου; Γιατί «ξεκινάει» το εκκλησιαστικό έτος την 1η Σεπτεμβρίου;

Του Νίκου Φλεμετάκη

Την πρώτη του Σεπτεμβρίου και στον ημεροδείκτη μας σημειώνεται, εκτός των εορταζόντων αγίων, οσίων κ.λπ., ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ. Πολλοί ίσως διαβάζοντας τη φράση αυτή θα διερωτηθούν τι σημαίνει η λέξη ίνδικτος και τι αρχίζει την συγκεκριμένη ημερομηνία.

Η λέξη ίνδικτος είναι λατινική ελληνοποιημένη και σημαίνει ορισμός, διάγγελμα διάταγμα( Indictus, indictio= επαγγελία, κήρυξη, διάγγελμα. διάταγμα), το οποίον εκδιδόταν από τους αυτοκράτορες της Ρώμης με σκοπό να καθορίσουν το ύψος του φόρου επί της γεωργικής παραγωγής που θα πλήρωναν οι υπήκοοι της αυτοκρατορίας για τη συντήρηση και τη διατροφή των στρατιωτών.

Ήταν δηλαδή ένα φορολογικό διάταγμα το οποίον είχε διάρκεια 15 χρόνων, γιατί τόσα ήταν τα έτη που υπηρετούσαν οι στρατιώτες στο Ρωμαϊκό στρατό.

Με την απόλυση δε των παλαιών και με την κατάταξη των νέων άρχιζε νέα ίνδικτος, με ίσως μικρότερη ή μεγαλύτερη φορολογία, ανάλογα με τον αριθμό των νέων στρατιωτών.

Με την πάροδο του χρόνου η λέξις ίνδικτος έπαψε να σημαίνει μόνο διάταγμα και σήμαινε χρονική περίοδος 15 ετών. Έγινε δηλαδή η ίνδικτος «μονάδα μέτρησης του χρόνου»(μία ίνδικτος = 15 έτη ).

Η Ίνδικτος, δηλαδή η χρονική περίοδος 15 ετών, εισήχθη στο ρωμαϊκό ημερολόγιο κατά το πρώτο έτος του Ιουλίου Καίσαρος (100 πΧ-44 μ.Χ.) και ονομάστηκε ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ.

Έτσι άρχισαν να μετρούν το χρόνο σε ινδίκτους (πρώτη ίνδικτος, β΄ίνδικτος κ.ο.κ.)

Στο Βυζάντιο υπολογισμό του χρόνου με ινδίκτους εισήγαγε ο Μέγας Κων/ντίνος το 312 μ.Χ. και η οποία ονομάστηκε Κωνσταντίνειος Iνδικτιών.

Ακόμη να πούμε ότι ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ο Α΄, το έτος 537 εισήγαγε τη μέτρηση κατά ινδικτιώνες στα κρατικά και δικαστικά έγγραφα. Έλεγαν δηλαδή 1ο έτος, ή 2ο έτος της τάδε ινδικτιώνος κ.ο.κ.

Τι αρχίζει τώρα την πρώτη του μήνα Σεπτεμβρίου, (στα λατινικά σημαίνει έβδομος), (εβδόμου μήνα από την δημιουργία του κόσμου από τον Θεό, αρχής γενομένης από μήνα Μάρτιο):

Η ίνδικτος άρχιζε την πρώτη Σεπτεμβρίου γιατί κατά το μήνα αυτό η γη παύει να γεννά καρπούς και θεωρείτο αρχή του χρόνου διότι η γή οργώνεται και δέχεται τους σπόρους όλων των καρπών που θα παραχθούν ως τον μήνα Μάρτιο που θεωρείτο η αρχή γεννήσεως των καρπών.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο γνώριζαν οι Ρωμαίοι το ποσόν του φόρου που θα πλήρωναν.

Επίσης την 1ην Σεπτεμβρίου επήγε ο Ιησούς Χριστός στη συναγωγή της Ναζαρέτ και έκανε το πρώτο κήρυγμά του, όπως αναφέρεται στο ευαγγέλιο του Λουκά (4, 16-22) και το οποίον αναγιγνώσκεται την ημέρα αυτή.

Η 1η Σεπτεμβρίου καθορίστηκε ως αρχή της εκκλησιαστικής χρονιάς ως εξής:

Στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την 24η Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας.

Επειδή όμως η 23η ήταν η γενέθλια ημέρα του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού (Γεννήθηκε στη Ρώμη στις 23 Σεπτεμβρίου του 63 π.Χ.) η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η οποία και καθορίστηκε ως αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή της περιόδου του ρωμαϊκού διατάγματος για τον φόρο που ίσχυε για 15 έτη.

Αυτή την Πρωτοχρονιά, δηλαδή 23 Σεπτεμβρίου, βρήκε η Εκκλησία και της έδωσε χριστιανικό περιεχόμενο, αφού τοποθέτησε σ’ αυτήν την εορτή της συλλήψεως του Προδρόμου, που αποτελεί και το πρώτο γεγονός της Ευαγγελικής Ιστορίας.

Αργότερα, το 462 μ.Χ., για πρακτικούς λόγους και για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μηνός, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου.

Διευκρινίζεται ότι η πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου έχει Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή κατά τα νεότερα χρόνια.

Η Εκκλησία υιοθέτησε αυτό το σύστημα μέτρησης του χρόνου και μετρούσε τα έτη με τίς Ινδικτους. Έτσι το Εκκλησιαστικό έτος άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου με Πατριαρχική Θεία Λειτουργία και ιδιαίτερη Iερά Παράκληση, ώστε να ευλογήσει ο Θεός τον καινούριο χρόνο.

Με τον καιρό ορίστηκαν δύο είδη Ινδίκτου:

Η Καισαρική, δηλαδή η παλαιά ρωμαϊκή πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου και την οποία συνέχισε τό Βυζάντιο, και η Παπική, η οποία άρχιζε στίς 25 Δεκεμβρίου και αργότερα την 1η Ιανουαρίου.

Στη Δύση σιγά-σιγά επικράτησε ως αρχή του νέου έτους η 1η Ιανουαρίου, ενώ στην Aνατολή είχε παραμείνει η 1η Σεπτεμβρίου.

Αυτός είναι και ο λόγος που η πρώτη Σεπτεμβρίου παρέμεινε μέχρι και σήμερα η αρχή του Εκκλησιαστικού έτους, δηλαδή: Η Εκκλησιαστική Πρωτοχρονιά.

Ας ευχηθούμε λοιπόν η νέα εκκλησιαστική χρονιά να είναι ευλογημένη και να πλημμυρίσει τις καρδιές των ανθρώπων από καρπούς της ειρήνης, της αγάπης, της αλληλεγγύης,της φιλαλληλίας, και γενικά από καρπούς ανθρωπιάς και πολιτισμού.

Πηγή : http://www.patris.gr/articles/208035?PHPSESSID=#.V8bQzPmLSM8