Στους αγώνες των εργατών για καλύτερες συνθήκες εργασίας είναι αφιερωμένη η Πρωτομαγιά, ενώ παράλληλα, σηματοδοτεί και την αρχή της Άνοιξης καθώς χαρακτηρίζεται ως η μέρα των λουλουδιών. Τον Μάϊο του 1886 τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας 8ωρη εργασία. Δεδομένου ότι η μέρα θεωρείται ως αργία, όλες οι υπηρεσίες του δημόσιου τομέα και οι επιχειρήσεις είναι κλειστές, ενώ προκηρύσσονται απεργίες για να τιμηθούν οι αγώνες των εργαζομένων.
Η εξέγερση των εργατών του Σικάγο έγινε, ύστερα από επιτυχημένες διεκδικήσεις των εργατών του Καναδά το 1872.
Δύο χρόνια νωρίτερα, το 1884, το συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας πήρε την απόφαση να γίνουν την πρώτη Μάη του 1886 απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στο Σικάγο, το μεγαλύτερο τότε βιομηχανικό κέντρο των ΗΠΑ. Το αίτημα των απεργών με κεντρικό σύνθημα «οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο» δεν ήταν άλλο από την μείωση των ωρών εργασίας.
Την ημέρα εκείνη, περίπου 400.000 άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να συμμετάσχουν στις στις κινητοποιήσεις που γίνονταν σε όλη την χώρα, και πάνω από 80.000 στο Σικάγο.
Στη γύρω περιοχή της πλατείας Haymarket, όπου είχα συγκεντρωθεί διαδηλωτές, είχαν παραταχθεί αστυνομικές δυνάμεις αποτελούμενες από 1.350 άτομα, οπλισμένα με οπλοπολυβόλα οι οποίοι περίμεναν το σύνθημα για να δράσουν.
Κι ενώ το πλήθος παρακολουθούσε τις ομιλίες, ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης, διατάσσει να διαλυθεί η συγκέντρωση. Μια βόμβα έσκασε κοντά στους αστυνομικούς οι οποίοι άρχισαν να πυροβολούν και να χτυπούν τους συγκεντρωμένους χωρίς καμιά διάκριση. Είναι ακόμα άγνωστος ο αριθμός των θυμάτων αφού πολλοί τραυματισμένοι κατέληξαν τις επόμενες ημέρες.
Το γνωστό σκίτσο ενός αναρχικού που πετάει μία βόμβα εμφανίστηκε μετά από αυτό το συμβάν.
Οκτώ συλληφθέντες διαδηλωτές δικάστηκαν, ενώ τέσσερις εξ΄αυτών καταδικάστηκαν σε θάνατο και άλλος ένας αφαίρεσε μόνος τη ζωή του στην φυλακή. Η διεθνής προβολή αυτής της δίκης στάθηκε η αφορμή για να θεσπιστεί η Εργατική Πρωτομαγιά ως Εργατική Γιορτή.
Πρωτομαγιά στην Ελλάδα
Η πρώτη συγκέντρωση στην Ελλάδα για την Εργατική Πρωτομαγιά έγινε το 1892 από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη. Το 1893, 2.000 διαδήλωσαν ζητώντας οχτάωρο, Κυριακή αργία και κρατική ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Το 1894, γίνεται μια μεγάλη συγκέντρωση με τα ίδια αιτήματα που έληξε με 10 συλλήψεις , ενώ τον Αύγουστο ακολούθησε η σύλληψη του σοσιαλιστή, Σταύρου Καλλέργη.
Το 1936 έχουμε τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης. Τα γεγονότα ξεκίνησαν γύρω στο Φεβρουάριο, με κατάληψη ενός εργοστασίου ύστερα από την απόρριψη των αιτημάτων των εργατών και συνεχίστηκε με συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους χρησιμοποιήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός. Δεν υπήρχε κεντρική συγκέντρωση, αλλά μικρές συγκεντρώσεις με ομιλητές σε διάφορα μέρη της πόλης. Σε μια συγκέντρωση στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, χωροφύλακες πυροβόλησαν και σκότωσαν 7-8 εργάτες. Σ' αυτό το σημείο έχει στηθεί το μνημείο του καπνεργάτη. Με πυροβολισμούς προσπάθησαν να διαλύσουν και τις άλλες συγκεντρώσεις και συνολικά είχαμε τουλάχιστον 12 νεκρούς και 300 τραυματίες. Οι δολοφονίες των εργατών ήταν η έμπνευση του Ρίτσου για τον «Επιτάφιο».
Σημειώνεται ότι στην Καισαριανή την 1η Μαΐου 1944, η εργατική Πρωτομαγιά συνέπεσε με την άνανδρη εκτέλεση 200 Ελλήνων ανδρών από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής. Έτσι, για την Καισαριανή η 1η Μαΐου αποτελεί και ημέρα ιστορικής τιμής και μνήμης
Δύο χρόνια νωρίτερα, το 1884, το συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας πήρε την απόφαση να γίνουν την πρώτη Μάη του 1886 απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στο Σικάγο, το μεγαλύτερο τότε βιομηχανικό κέντρο των ΗΠΑ. Το αίτημα των απεργών με κεντρικό σύνθημα «οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο» δεν ήταν άλλο από την μείωση των ωρών εργασίας.
Την ημέρα εκείνη, περίπου 400.000 άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να συμμετάσχουν στις στις κινητοποιήσεις που γίνονταν σε όλη την χώρα, και πάνω από 80.000 στο Σικάγο.
Στη γύρω περιοχή της πλατείας Haymarket, όπου είχα συγκεντρωθεί διαδηλωτές, είχαν παραταχθεί αστυνομικές δυνάμεις αποτελούμενες από 1.350 άτομα, οπλισμένα με οπλοπολυβόλα οι οποίοι περίμεναν το σύνθημα για να δράσουν.
Κι ενώ το πλήθος παρακολουθούσε τις ομιλίες, ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης, διατάσσει να διαλυθεί η συγκέντρωση. Μια βόμβα έσκασε κοντά στους αστυνομικούς οι οποίοι άρχισαν να πυροβολούν και να χτυπούν τους συγκεντρωμένους χωρίς καμιά διάκριση. Είναι ακόμα άγνωστος ο αριθμός των θυμάτων αφού πολλοί τραυματισμένοι κατέληξαν τις επόμενες ημέρες.
Το γνωστό σκίτσο ενός αναρχικού που πετάει μία βόμβα εμφανίστηκε μετά από αυτό το συμβάν.
Οκτώ συλληφθέντες διαδηλωτές δικάστηκαν, ενώ τέσσερις εξ΄αυτών καταδικάστηκαν σε θάνατο και άλλος ένας αφαίρεσε μόνος τη ζωή του στην φυλακή. Η διεθνής προβολή αυτής της δίκης στάθηκε η αφορμή για να θεσπιστεί η Εργατική Πρωτομαγιά ως Εργατική Γιορτή.
Πρωτομαγιά στην Ελλάδα
Η πρώτη συγκέντρωση στην Ελλάδα για την Εργατική Πρωτομαγιά έγινε το 1892 από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Καλλέργη. Το 1893, 2.000 διαδήλωσαν ζητώντας οχτάωρο, Κυριακή αργία και κρατική ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Το 1894, γίνεται μια μεγάλη συγκέντρωση με τα ίδια αιτήματα που έληξε με 10 συλλήψεις , ενώ τον Αύγουστο ακολούθησε η σύλληψη του σοσιαλιστή, Σταύρου Καλλέργη.
Το 1936 έχουμε τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης. Τα γεγονότα ξεκίνησαν γύρω στο Φεβρουάριο, με κατάληψη ενός εργοστασίου ύστερα από την απόρριψη των αιτημάτων των εργατών και συνεχίστηκε με συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους χρησιμοποιήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός. Δεν υπήρχε κεντρική συγκέντρωση, αλλά μικρές συγκεντρώσεις με ομιλητές σε διάφορα μέρη της πόλης. Σε μια συγκέντρωση στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου, χωροφύλακες πυροβόλησαν και σκότωσαν 7-8 εργάτες. Σ' αυτό το σημείο έχει στηθεί το μνημείο του καπνεργάτη. Με πυροβολισμούς προσπάθησαν να διαλύσουν και τις άλλες συγκεντρώσεις και συνολικά είχαμε τουλάχιστον 12 νεκρούς και 300 τραυματίες. Οι δολοφονίες των εργατών ήταν η έμπνευση του Ρίτσου για τον «Επιτάφιο».
Σημειώνεται ότι στην Καισαριανή την 1η Μαΐου 1944, η εργατική Πρωτομαγιά συνέπεσε με την άνανδρη εκτέλεση 200 Ελλήνων ανδρών από τις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής. Έτσι, για την Καισαριανή η 1η Μαΐου αποτελεί και ημέρα ιστορικής τιμής και μνήμης