Το άγχος για τον διαβήτη και πως θα το αντιμετωπίσουμε

Η φροντίδα του διαβήτη είναι πολύ απαιτητική. Πρέπει να προσαρμοστεί ολόκληρη η ζωή στις ανάγκες του διαβητικού και να ακολουθείται μια σειρά από ιατρικές οδηγίες. Η τακτική μέτρηση του σακχάρου, η σωστή λήψη των φαρμάκων, η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, ο υπολογισμός των υδατανθράκων στο φαγητό, ο τρόπος μαγειρέματος, οι επισκέψεις στον γιατρό και οι εξετάσεις, συνθέτουν ένα πολύπλοκο «αγχωτικό» παζλ. Για πολλούς η δυνατότητα να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά και με ψυχραιμία, σε όλο αυτό, είναι μειωμένη.

Η συνεχής έννοια του να επιτευχθούν οι στόχοι και η απόκλιση από αυτούς δημιουργούν μια εσωτερική ένταση, στον άνθρωπο που πάσχει από διαβήτη. Η ένταση αυτή αποδίδεται διεθνώς με την ορολογία «diabetes distress», που στα Ελληνικά θα μπορούσαμε να την αποδώσουμε ως «άγχος για τον διαβήτη».

Το άγχος για τον διαβήτη δεν είναι ίδιο με το γενικότερο άγχος, που διακατέχει τον κόσμο στη ζωή. Αφορά συγκεκριμένα στην ψυχική ένταση που δημιουργεί η φροντίδα του διαβήτη, στον άνθρωπο που πάσχει. Αυτό σημαίνει ότι το άγχος για τον διαβήτη δεν είναι ψυχική νόσος, αλλά περισσότερο σύγχυση. Το άγχος για τον διαβήτη δεν είναι ιδιαίτερο γνωστό στην ιατρική κοινότητα και πολλοί γιατροί νιώθουν αμήχανοι όταν χρειαστεί να το αντιμετωπίσουν. Πολλοί καταφεύγουν στη χρήση ηρεμιστικών, διότι συχνά συγχέεται η διάγνωση με το γενικότερο άγχος της ζωής ή την κατάθλιψη, τα οποία έχουν σαν υπόβαθρο κάποιου είδους ψυχική διαταραχή.

Το άγχος για τον διαβήτη εμφανίζεται ως έντονη ανησυχία για την ρύθμιση του διαβήτη. Συνοδεύεται με έντονες προσπάθειες, από την μεριά του πάσχοντα, για την ρύθμιση του διαβήτη, οι οποίες μερικές φορές ξεπερνούν τις οδηγίες των ιατρών. Σύντομα δημιουργείται το αίσθημα της κόπωσης και της ματαίωσης της προσπάθειας ελέγχου του διαβήτη. Αυτό δημιουργεί έντονο άγχος και ενοχές, τα οποία πυροδοτούν έναν νέο κύκλο άγχους για τον διαβήτη.

Το άγχος για τον διαβήτη αν το αναλύσουμε περισσότερο, θα δούμε ότι αφορά σε τέσσερις γενικές περιοχές. Η πρώτη περιοχή αναφέρεται στις υποχρεώσεις, που έχει ο πάσχοντας, όπως το να μετρά το σάκχαρο, να παίρνει σωστά τα φάρμακα, να κάνει δίαιτα, άσκηση, κ.λ.π.

Η δεύτερη περιοχή αφορά στη προοπτική του διαβήτη. Οι άνθρωποι που πάσχουν από διαβήτη έχουν ένα συνεχή φόβο και ανησυχία για το μέλλον. Δεν γνωρίζουν αν βρίσκονται σε πραγματικό κίνδυνο και αν έχουν νόημα όλες αυτές οι προσπάθειες που κάνουν.

© Παρέχεται από: DPG Digital Media S.A. bigstock Diabetes Block Letters In Cros 92003618

Η τρίτη περιοχή περιλαμβάνει τη ανησυχία και την αμφιβολία, που έχει ο ασθενής για την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, που δέχεται. Μια ανησυχία για τις γνώσεις, τις ικανότητες και το ενδιαφέρον του γιατρού προς τον ασθενή και για το κόστος της θεραπείας.

Τέλος, η τέταρτη περιοχή αναφέρεται στο κοινωνικό στίγμα του διαβήτη. Όσοι πάσχουν από διαβήτη, αισθάνονται πολλές φορές ότι ο διαβήτης είναι μια τιμωρία, για την προηγούμενη συμπεριφορά τους. Αισθάνονται ότι όλοι τους παρατηρούν και τους κρίνουν για τις επιλογές τους, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται οι σχέσεις τους.

Η διάγνωση του άγχους για τον διαβήτη και η διάκριση του από την αγχώδη διαταραχή και την κατάθλιψη είναι μια πρόκληση για τον γιατρό. Μάλιστα, συχνά οι τρεις αυτές καταστάσεις μπορούν να συνυπάρχουν, δίνοντας μια πολύπλοκη εικόνα. Για τον σκοπό αυτό έχει αναπτυχθεί ένα ερωτηματολόγιο, το Diabetes Distress Screening Scale, το οποίο συμπληρώνεται από τον ίδιο τον ασθενή, το οποίο δείχνει ενδείξεις για την ύπαρξη του άγχους για τον διαβήτη.

Το άγχος του διαβήτη είναι μια αρκετά συχνή κατάσταση. Οι διάφορες μελέτες ανεβάζουν στο 35% την εμφάνιση του άγχους για τον διαβήτη, στα άτομα που πάσχουν από διαβήτη. Τα άτομα που έχουν άγχος για τον διαβήτη έχουν χειρότερη ρύθμιση του σακχάρου και εμφανίζουν περισσότερες επιπλοκές.

Η αντιμετώπιση του άγχους για τον διαβήτη απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια του ασθενή και του γιατρού. Ο ασθενής θα πρέπει να εκφράσει τα συναισθήματα του στον γιατρό και να βρεθεί η πηγή αυτών των συναισθημάτων. Ο γιατρός θα βοηθήσει στο να διαλυθούν οι μύθοι γύρω από τον διαβήτη και να καθοριστούν ρεαλιστικοί στόχοι.

Το άτομο που πάσχει από διαβήτη και έχει άγχος για τον διαβήτη, θα πρέπει να αναπτύξει νέες δεξιότητες και να μάθει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα του διαβήτη μόνο του. Η πιο σύγχρονη προσέγγιση του θέματος γίνεται μέσα από προγράμματα αυτοδιαχείρισης της νόσου.

Η αυτοδιαχείριση του διαβήτη περιλαμβάνει εκτεταμένη εκπαίδευση του ατόμου με διαβήτη. Τα αντικείμενα της εκπαίδευσης αναφέρονται στον μηχανισμό του διαβήτη, στην λειτουργία των φαρμάκων, στην ικανότητα να σχεδιάζει το διατροφικό του πλάνο και το πρόγραμμα άσκησης, στο να διατηρεί τον έλεγχο του σακχάρου και να αντιμετωπίζει με ασφάλεια τα επεισόδια υπεργλυκαιμίας και υπογλυκαιμίας, στο να κρατά την επαφή με το γιατρό και να υποβάλλεται σε τακτικές εξετάσεις, στο να προλαμβάνει την ανάπτυξη των επιπλοκών του διαβήτη και να τις αντιμετωπίζει κατάλληλα, στο να εργάζεται και να συμπεριφέρεται στο κοινωνικό σύνολο, ελεύθερα χωρίς άγχος.

Ρηγόπουλος Δημήτριος Παθολόγος-Διαβητολόγος www.rigopoulosdimitrios.gr